28 Eylül Dünya Kuduz Günü nedeniyle vatandaşlar arasında farkındalık oluşturmak amacıyla hastanelerde ve halkın yoğun olduğu bölgelerde stantlar kurularak; toplumun bilinçlendirilmesi için çalışmalar yapılıyor. Balıklıgöl Kent platosunda Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi, Şanlıurfa Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Şanlıurfa İl Sağlık Müdürlüğü tarafından kuduz hakkında toplumu bilinçlendirmek adına çadır kurularak buradaki vatandaşlara broşür dağıtılıp bilgilendirmeler yapıldı. Şanlıurfa İl Sağlık Müdür V. Dr. Rıfat Kemal Aydın ve Halk Sağlığı Başkan Yardımcısı Bilal Çay’ın da katılımıyla kuduzun önemine değinildi.

Şanlıurfa İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Elif Yılmaz, “Kuduz, enfekte hayvanlardan insanlara bulaşabilen viral bir hastalıktır. Kuduzun en önemli özelliği belirtiler göstermeye başladıktan sonra kesin bir ölümle sonuçlanan hastalık olması ile birlikte aynı zamanda belirtilerin görülmesinden önce temas halinde uygun yara bakımı ve aşılamayla birlikte yüzde 100 önlenebilen bir hastalık olmasıdır. Bu nedenle biz burada farkındalık oluşturmak amacıyla 28 Eylül Dünya Kuduz Günü münasebetiyle bir stant açtık ve bu stantta halkımıza farkındalık eğitimleri veriyoruz. Burada temas sonrası yapılabilecek en önemli şey kuduzda acilen basınçlı tazyikli bir suyla ve bol sabunla yara yerini yıkanması ve hemen bir hastaneye aşılama için başvurulması ve aşıların düzgün bir şekilde zamanında, tüm dozlarının yapılmasıdır.” dedi.

Kuduz; insanlarda ve birçok memeli hayvanda ölümcül seyreden ensefalomiyelite yol açan akut viral bir zoonotik hastalık. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre her yıl dünyada 59 bin kişiden fazla insan kuduz nedeniyle yaşamını yitiriyor. İnsan vakalarının çoğuna kuduz köpeklerin sebep olduğu ısırıklar neden olmakta. Hastalık özellikle Asya ve Afrika kıtalarında yaygın olarak görülüyor. Her yıl Asya’da yaklaşık 35 bin kişinin Afrika’da ise 21 bin kişinin kuduz hastalığına yakalandığı tahmin edilmektedir. DSÖ tarafından 2030'a kadar köpek kaynaklı kuduzdan insan ölümlerini sona erdirmek için küresel stratejik plan hazırlandı.

Sağlık Bakanlığına yılda yaklaşık 250 bin kuduz şüpheli temas bildirimi oluyor, bunların çoğunluğu da hastalıktan korumak için aşı programına alınıyor. Kuduz riskli temasa maruz kalındığında mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı. Çünkü kuduz hastalığına ilişkin belirtiler görülmeye başladığında, kuduz hem insanlar hem de hayvanlar için ölümcüldür. Ancak riskli temas sonrasında gerekli tedbirler alındığı zaman hastalığı önlemek mümkün.

Kuduz bir hayvanın; ısırması veya tırmalaması, salyasının sıyrık veya çatlak deriye, göz, ağız ve burna temas etmesi, etinin ve sütünün çiğ olarak tüketilmesi ile hastalık bulaşır.

Kuduza yakalanma ihtimali olan hayvan türleri ise, köpek, kedi, keçi, at, eşek, inek gibi evcil hayvanlar ile kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca, gelincik, kirpi, köstebek gibi yabani hayvanlardan oluşuyor.

Hayvanlarda kuduz belirtileri; hayvanın huyunda veya hareketlerinde değişimler, korkaklık, sinirlilik ve saldırganlık görülebilir. Hayvanda genellikle şiddetli ısırma isteği bulunur. Vücudunda felçler, yutkunma güçlüğü, salya akması, kasılmalar görülebilir. Bu belirtileri gösteren hayvanlardan uzak durulmalı ve en kısa sürede İl İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine haber verilmesi gerekiyor.

İnsanlarda kuduz belirtileri ise ısırılan vücut bölgesinde duyu değişikliği, parezi veya paralizi (Felç), yutma güçlüğü, sudan korkma, bilinç kaybı, kasılmalar, kaygı bozuklukları.

Kuduz hastalığının kesin tanısı laboratuvar teşhisiyle konulmaktadır.

Kuduzun tedavisi nasıldır?

"Kuduz, kliniği geliştikten sonra ölümle sonuçlanan bir hastalık olup hastalığın tedavisi bulunmamakta. Ancak belirtilen kuduz bulaşma yollarından birine maruz kalınmışsa kuduzu önlemek amacıyla kişi sağlık kuruluşuna mutlaka müracaat etmeli. Sağlık kuruluşunda planlanan kuduz profilaksisi (kuduz aşısı vb.) uygulamaları ile kuduzun önlenebildiği unutulmamalı."

Kuduzdan korunmak için neler yapılır?

"Kuduz ölümle sonuçlanan bir hastalık olduğundan korunma yaklaşımları hayat kurtarıcıdır. Bu nedenle, yara veya ısırık bölgesi vakit kaybedilmeden bol su ve sabunla iyice yıkanmalı. Göz, ağız veya burun kuduz riskli temasa maruz kaldıysa bol su ile yıkanmalıdır. En kısa sürede sağlık kuruluşuna müracaat edilmeli, hekimin düzenleyeceği aşılama programı aksatılmadan uygulanmalı. Evcil hayvanlar kontrol altında tutulmalı, özellikle geceleri serbest bırakılmamalıdır. Kedi ve köpeklere her yıl mutlaka kuduz aşısı yaptırılması gerekiyor. Çevrede hasta, garip davranış sergileyen veya ölmüş hayvanların görülmesi halinde bunlara yaklaşılmamalı ve ilgili yerler haberdar edilmeli (Belediyeler, Muhtarlıklar İl, İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri). Kuduz riski olan hayvanlarla sık temas eden kişilere temas öncesi aşılama, kuduz riskli teması olanlara da hekim değerlendirmesine göre temas sonrası kuduz aşılaması uygulanmalı."

Kuduz riskli temasa maruz kalan kişiye ne zaman aşı başlanmalıdır?

"Kuduz riskli temasa maruz kalan kişiye aşılamaya olabildiğine erken başlanmalı."

Kuduz aşısı kimlere yapılır?

"Kuduz aşısı kuduz riskli temasa maruz kalmış çocuk ve hamile dahil herkese yapılır."

Kuduz aşılaması devam eden kişi yeni bir temasa maruz kalırsa ne yapılır?

"Kuduz riskli temas sonrası aşılaması devam eden kişi bu sırada yeni bir riskli teması olmuşsa aşılama şeması aynı şekilde sürdürülür."

Temas öncesi aşılama kimlere yapılır?

"Kuduz açısından yüksek riskli işlerde çalışanlar (Kuduz araştırma laboratuvarı çalışanları, kuduz aşısı üretiminde çalışanlar vb.), kuduz açısından riskli işlerde çalışanlar (veteriner hekimler, hayvan bakıcıları, hayvan barınaklarında çalışan personel, mağara keşfi konusunda çalışanlar ve yarasa kolonileri üzerinde çalışanlar vb.) ve kuduz riski olan hayvanlarla sık temas edenler, yaban hayat ile temas riski yüksek olan doğa sporları yapanlar, köpek kuduzunun yüksek olduğu ve kuduz riskli temas halinde uygun tıbbi yaklaşımın verilemeyeceği bölgelere seyahat edenler."

Kuduz aşısı uygulanması gerektiren durumlar nelerdir?

"Köpek, kedi, sığır gibi kuduza yakalanma ihtimali olan hayvanların ısırıkları, yeri ne olursa olsun kuduz için risk oluşturur. Isırık dışında kuduz olma ihtimali olan hayvanın tırmalaması, salya, tükürük, hayvanlara ağız yoluyla verilen canlı aşı yemleri gibi mikroplu olabilecek materyallin, vücuttaki açık yara ve mükoz membranlarla (vücudun ağız, burnun içi, mide ve barsak gibi alanlarını döşeyen zar tipi) teması da risk oluşturur. Kuduz riskli temas sonrası aşılamaya olabildiğince erken başlanması gerekiyor."

Kuduzda kuluçka süresi çok değişken olduğundan, kuduz riskli temas sonrası aradan geçen süreye bakılmaksızın temas kategorize edilerek uygun aşılamaya başlanmalı.