DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, 6 Şubat depremleriyle ilgili merak edilenleri beş bakana sordu.

Meclise beş ayrı soru önergesi sunan Yeneroğlu, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’dan, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’dan, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’dan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’dan ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu’ndan cevap istedi.

Yeneroğlu’nun yanıtlanmasını istediği sorular şöyle:

Süleyman Soylu’ya: Neden ilk 48 saatte her şehirde arama kurtarma çalışmaları başlamadı? Gecikme nedeniyle kaç vatandaş hayatını kaybetti?

1. Depremden 1 saat sonra dördüncü seviye acil durum açıklanmasına rağmen niçin arama-kurtarma, sağlık, yangın, güvenlik ve trafik, haberleşme, enerji, tahliye, ulaşım, beslenme, barınma hizmetlerinden sorumlu kurumlarımız hemen harekete geçmemiştir?

2. Depremin hemen ardından durumun büyüklüğü fark edilmesine karşın neden tüm şehirlerde ilk 48 saatte, bazı şehirlerde ilk 72 saatte arama-kurtarma çalışmaları başlamamıştır?

3. Türk Silahlı Kuvvetleri, emniyet mensupları ve bekçiler arama kurtarma faaliyetlerinde planlama dâhilinde midir? Neden afetin olduğu ilk anda afet bölgesine ulaşımları sağlanmamıştır?

4. Depremin etkilediği 11 ilimizin vali ve kaymakamları afet kanununun (7269 sayılı kanun) 6. ve 7. maddeleri ile kendilerine verilen yetkileri neden kullanmadılar/kullanamadılar?

5. İşleri gereği patlamalar, yangınlar ve büyük göçük riskleri altında hepsi birer doğal arama kurtarmacı olan maden işçileri ile öncesinden hazırlanmış bir protokol var mıdır? Neden maden işçileri arama kurtarma çalışmalarına geç dâhil edildi?

6. Enkaz kaldırma çalışmaları için iş makinelerine ve vinçlere ihtiyaç olduğunu neden 6 Şubat akşamında öğrendik? Bu derece ihtiyaç varken neden AFAD’dan izin almadan sahaya girmeyecek denerek bu makineler bekletilmiştir?

7. Kamu, özel kuruluşlar, askeri ve sivil kuruluşlar, belediyeler, itfaiye ve benzeri kurum ve kuruluşların bünyesindeki toplam arama kurtarma personel sayısı nedir? Bunun envanteri afet öncesinde AFAD’da var mıydı?

8. Toplam kaç enkaza müdahale edilebilmiştir? Tüm bu tabloda kaç arama kurtarma personeline ihtiyaç vardı? Kaç adet eksik vardı?

9. Yeterli sayıda olmayan arama kurtarma personeli ile enkaza müdahale ederken, hangi enkaza müdahale edileceği ya da hangi enkaza müdahale edilmeyeceği nasıl belirlendi? AFAD buradaki koordinasyon görevini nasıl yaptı?

10. Arama kurtarmada hayati öneme sahip ses dinleme ve termal kamera gibi cihazlardan AFAD envanterinde kaç tane vardır?

11. Arama kurtarma faaliyetlerindeki eksiklik ve gecikme nedeniyle hayatını kaybeden kaç vatandaşımız olmuştur?

12. AFAD’ın 9-10-11 Ekim 2019 tarihlerinde, yaşadığımız depreme çok benzer olan senaryoya göre yaptığı tatbikatın sonuç çıktısı nedir? Bu tatbikatı ve sonuçlarını kamuoyu ile paylaşacak mısınız? Eksiklikler neydi? Neden bugüne kadar o eksiklikler giderilemedi?

13. Bu senaryoya göre kaç bina yıkılacağını, ne kadar can kaybı olacağını öngörmüştünüz? Kaç arama kurtarma personeline, kaç adet çadıra ve battaniyeye ihtiyaç olacağı hesaplanmıştı? Ulaşımdaki aksamalar nasıl giderilecekti? Kesintisiz haberleşmeyi nasıl sağlayacaktınız?

14. Ulusal Deprem Stratejisi Eylem Planı (UDSEP-2023) güncel midir? İzleme ve değerlendirmesi yapılmakta mıdır? Bu planda yer alan eylemlerin ne kadarı gerçekleştirilmiş ve ne kadarı gerçekleştirilememiştir?

15. Özellikle deprem bölgesindeki 11 ilimizde kamu binalarının hasar görme riskleri belirlendi mi? Belirlendiyse gereği olarak ne yapılmıştır?

16. Okul, yurt ve hastaneler olarak Türkiye genelinde hangi illerimiz depreme dayanıklılık bakımından taranmıştır? Bu taramalar neticesinde; okul, yurt ve hastanelerden ne kadarı hakkında yıkım, güçlendirme veya kullanım kararı verilmiş, ne kadarının yıkıldığı veya güçlendirilecekse projeleri yapılarak güçlendirilmiştir?

17. Deprem öncesinde AFAD’ın lojistik depolarında kaç adet çadır ve çadır içi malzeme bulunuyordu? Bölgeye malzeme olmadığı için mi yoksa lojistik planlaması yapılamadığı için mi bu çadırlar ulaştırılamadı?

18. 20 Şubat 2023 tarihinde Hatay’da meydana gelen 6.4 ve 5.8 şiddetlerindeki depremlerde, bölgede halan çok sayıda çadıra ihtiyaç duyulduğu hem yetkililer hem de depremzedeler tarafından belirtilmiştir. Bölgede çadır ulaşmayan kaç kişi/aile bulunmaktadır? Çadır ihtiyacı neden halen giderilmemiştir?

19. 20 Şubat’ta olan depremde vatandaşların çadır bulamadığı için evlerinde yakalandığı bilgisi kamuoyuna yansımıştır. 6 Şubat depremlerinden etkilenen vatandaşlarımıza yeterli barınma imkanı sunulmuş mudur? Yoksa bu imkân sunulamadığı için mi vatandaşlarımız hasarlı binalara geçmek zorunda kalmıştır?

20. Afet bölgesinde yaşanan en büyük eksikliklerden olan seyyar tuvalete ilişkin deprem öncesinde bir hazırlık yapılmış mıdır? Deprem öncesinde stoklarınızda kaç adet seyyar tuvalet vardı? Hala ciddi manada hissedilen tuvalet eksikliğinin giderilmesi için hangi tedbirler alınmaktadır? 

21. Sahadaki arama kurtarma ekiplerinin takibi neden sağlanamamıştır? AFAD dışından arama kurtarmalara dahil olan yerli ve yabancı ekipler AFAD ile neden uyumlu bir saha çalışması yürütememiştir?

22. Arama kurtarma sonrası enkaz altından ölü ya da diri bir şekilde çıkmayan ‘kayıp’ vatandaşlarımızın sayısı kamuoyu ile ne zaman paylaşılacaktır? Enkazdan cenazesi çıkan ancak kimliği tespit edilemeyen vatandaşlarımızın sayısı kaçtır? Bu sayı, hayatını kaybeden vatandaşlarımızın sayısına dahil edilmekte midir?

23. Deprem sonrası yaşanan iç göç için şehirlerimizde bir planlama ve yönlendirme var mıdır? Şehirlerimizdeki konut kapasitesi ve yapısı yaşanacak iç göçlere hazır mıdır?

24. Afet bölgesinde yaşanan deprem ile birlikte işyeri veya çalışma alanı yok olan/zarar gören esnaf, sanayi kuruluşları ve serbest çalışanlar için gerekli planlamalar yapıldı mı?

25. AFAD ve diğer kurum/kuruluşlar bünyesinde toplanan bağış ve yardımlardan, nerelere ne kadar harcama yapılacağı kamuoyuna şeffaf bir şekilde açıklanacak mıdır?

26. Deprem sonrası hangi bölgenin yoğunlukla neye ihtiyacı olduğu neden paylaşılamamıştır? AFAD bünyesi dışında gönderilen yardımların koordinesi neden yapılamamış ve birçok yardım neden ziyan olmuştur?

27. Deprem sonrası afet bölgesinden tahliyeler için deprem öncesinden planlamalar yapılmış mıdır? Eğer yapıldıysa, bu tahliye planları neden gerçekleştirilememiştir?

28. Deprem sonrası afet bölgesinde yağma ve hırsızlık suçundan şüpheli olduğu iddia edilen kişilere yönelik işkence ve kötü muamele iddiaları hakkında kaç kişi hakkında idari soruşturma açılmıştır? Kaç kişi görevden uzaklaştırılmıştır?

29. Uzmanların yakın zamanda olası bir deprem için uyardıkları özellikle İstanbul için hazırlıklar ne durumdadır? Risklerin azaltılması ve hazırlık kapsamında bu bölgelerimizde hangi çalışmalar yürütülmektedir?

30. Beklenen büyük İstanbul depreminde, İstanbul ile birlikte 9 ilimizdeki 8 milyon hanede 26 milyon insanımızın etkileneceği, tehdit altındaki çevre iller ile birlikte de milli gelirimizin yarısının doğrudan etkileneceği bir depreme hazırlığınız nedir?

Bekir Bozdağ’a: Yıkılmış, yıkılacak ya da ağır hasar alan binalardan kaynaklanan vefatlar ile maddi ve manevi zararlara ilişkin hukuki, idari ve cezai sorumluluk kimlerdedir?

1. Yıkılmış, yıkılacak ya da ağır hasar alan binalardan kaynaklanan vefatlar ile maddi ve manevi zararlara ilişkin hukuki, idari ve cezai sorumluluk kimlerdedir?

2. 6 Şubat sabahı saat 05.34’de depremin büyüklüğü saptanmasına karşın, neredeyse tüm şehirlerde ilk 48 saatte, bazı şehirlerde ilk 72 saatte arama-kurtarma çalışmalarının başlatılmamasının hukuki sorumlusu tespit edilmiş midir?

3. Otopsi raporlarının alınamaması sebebiyle ölümlerin nedeni tespit edilemediğinden, kaç vatandaşımızın gecikmiş arama kurtarma çalışmaları sebebiyle soğuktan veya açlıktan vefat ettiği tespit edilmiş midir ve gecikme nedeniyle sorumlular hakkında soruşturma başlatılmış mıdır?

4. 6306 sayılı yasa ve ilgili yönetmeliklerin çelişkili ve zorlaştırıcı ifadeleri nedeniyle afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi ile ilgili süreçlerin tıkanmasının sorumlusu kimdir ve bu yasaya nedeniyle başvuruların tıkanması Bakanlığınızca tespit edilmiş midir?

5. Bu yapılara ilişkin olarak müteahhitler dışında, gerekli izinlerin verilmesi ve denetim süreçlerinde etkili olan kurum ve şahıslar hakkında da Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından işlem başlatılmış mıdır?

6. Depremde yıkılan özellikle hastane, okul gibi kamu binaları bakımından sorumlular hakkında hukuki süreçler başlatılmış mıdır?

7. Depremde yıkılan ya da ağır/orta hasar alan bütün binaların enkazlarından bilirkişiler eşliğinde savcılıklar tarafından örnekler alınmakta mıdır? Yıkılan her bir binanın analizi yapılacak mıdır?  Örnek alınmadan enkazı kaldırılan bina bulunmakta mıdır?

8. Deprem bölgesine yeterli arama kurtarma personelinin sevk edilmemesi ve aralarında koordinasyonun sağlanamamasında ihmali olan kişiler tespit edilmiş midir, buna ilişkin bir süreç yürütülmekte midir?

9. Yaşanan can kayıpları ile mali zararlar hakkında adli ve idari soruşturmalar açılmış mıdır? İhmallerin tespiti halinde olası kastla veya bilinçli taksirle öldürme suçlarından davalar açılmış mıdır?

10. Bu soruşturmaların yürütülmesi için deprem bölgesinde kaç savcı görevlendirilmiştir?

11. Türkiye Barolar Birliği’nin deprem bölgesinde vatandaşların hukuki haklarının incelenmesini sağlamak üzere çalışmalar yapılması için oluşturduğu komisyonlara Bakanlık tarafından bir katkı ve destek sağlanıyor mu? Bu kapsamda Barolar Birliği ile iş birliği kuruldu mu?

12. Afet bölgesinde yağma ve hırsızlık suçundan dolayı kaç kişi hakkında soruşturma açılmıştır? Bu suçlardan kaç kişi tutuklanmıştır?

13. Afet sonrası yağma ve hırsızlık suçundan şüpheli olduğu iddia edilen kişilere yönelik işkence ve kötü muamele iddialarına ilişkin kaç kişi hakkında soruşturma açılmış, kaç kişi tutuklanmıştır?

Murat Kurum’a: İmar aflarından yararlanan kaç yapı yıkıldı? Kusurunuz nedir? İhaleler şeffaf olacak mı?

1. Depremde yıkılan binalardan bilirkişi eşliğinde örnekler alınmadan neden enkaz toplama işlemine girişilmiştir? Yıkılan her bir binanın analizi yapılmakta mıdır?

2. Hasar tespit çalışmaları için sahada yeterli sayıda uzman mühendis var mıdır? Hasar tespit çalışmalarında ilgili meslek odalarından istifade edilmekte midir? Hazırlanan hasar tespit raporlarına “şeffaflık” ilkesi gereği (Kamu, Üniversiteler, Yerel Yönetimler, Meslek Odaları vs) erişim kolaylıkları sağlanacak mıdır?

3. Afet bölgesinde, imar aflarından yararlanarak Yapı Kayıt Belgesi alan yüzbinlerce yapıdan ne kadarı depremde yıkılmıştır? 1. derece deprem bölgesi olduğu bilinen bu bölgede binaların imar barışından faydalanabilmesi için depreme dayanıklılık raporu neden istenmemiştir?

4. Afet bölgesinde kentsel dönüşüm yapmak maksadıyla ilan edilen kaç riskli alan vardır? Bu alanlar nerelerdir? Bu alanlarla ilgili bugüne kadar alınan tedbirler nelerdir? Yıkılan binaların ne kadarı bu alanlarda yer almaktadır? Riskli alan ilan edilmeyen alanlarda kaç bina yıkılmıştır? Bu alanlar neden riskli alanlar olarak görülmemiştir?

5. 2013 yılında Bakanlar Kurulu tarafından Hatay ili İskenderun ilçesinin Meydan, Cumhuriyet, Modernevler, Numune, Pınarbaşı ve Esentepe mahallelerinde bulunan bazı alanların riskli alan ilan edilmesine ilişkin karar Cumhurbaşkanlığı’nın 5175 sayılı kararıyla yürürlükten kaldırılmıştır. Riskli alan olmaktan çıkarılan bu alanlarda kaç yapı yıkılmış ve hasar almıştır?

6. Okul, yurt ve hastaneler olarak Türkiye genelinde hangi illerimiz depreme dayanıklılık bakımından taranmıştır? Bu taramalar neticesinde; okul, yurt ve hastanelerden ne kadarı hakkında yıkım, güçlendirme veya kullanım kararı verilmiş, ne kadarının yıkıldığı veya güçlendirilecekse projeleri yapılarak güçlendirilmiştir?

7. Depremler sonucu yıkılan binaların tek sorumlusu müteahhitler midir? Bu alanları imara açan Belediyelerin, projeye onay veren yapı denetim firmalarının kusuru nedir? İnşaat ve ruhsat zincirinde onayı bulunan başta da yapı sektörünün kural koyucu ve kontrol edici mekanizması olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının buradaki kusuru nedir?

8. Özellikle deprem yaşadığımız 11 ilimizde kamu binalarının hasar görme riskleri belirlendi mi? Belirlendiyse gereği olarak ne yapılmıştır?

9. Afet bölgesindeki binaların; bina yaşı tasnifi yapılmış mıdır? Kaç tanesi 2000 öncesi, kaç tanesi 2000 sonrası inşa edilmiştir? Yıkılan, ağır ve orta hasar alan binaların inşa edildiği yıllara göre tasnifleri nedir? Söz konusu bilgilerin geleceğe yönelik önemli veri kaynağı olacağı sabitken, bu veriler araştırmacı ve akademisyenler başta olmak üzere tüm kamuoyu ile neden paylaşılmamaktadır?

10. Afet bölgesinde kritik altyapı ve tesislere (ulaşım, haberleşme, sağlık tesisleri, elektrik, su, kanalizasyon, barajlar, petrol ve doğalgaz boru hatları, kültürel ve tarihi eserler) yönelik deprem riskine karşı bugüne kadar neden gerekli tedbirler alınmamıştır?

11. Deprem fay hatları üzerindeki yerleşimlerin daha güvenli alanlara taşınması ve yeniden inşası için planlama nedir?

12. Depremler sonrası hayatın tekrar normale dönmesi kapsamında kalıcı konut çalışmalarının hemen başlatılacağı anlaşılmaktadır. Depremler nedeniyle 4734 sayılı kamu ihale kanununun 21. maddesi b bendine göre istisna kapsamında pazarlık usulü ile yapılacak ihalelerde davet edilecek firma kriterleriniz nedir? Bu ihalelerin tüm süreçleri şeffaf şekilde kamuoyu önünde yapılacak mıdır?

13. Yeni yapılacak binalarda fay hatlarının tespit edilerek inşaat izinlerinin buna göre düzenlenmesi ve ruhsatlandırılması için ne tip iyileştirmeler yapılacaktır?

Hulusi Akar’a: 2. Ordu ne zaman arama kurtarmaya katıldı? Kaç TSK mensubu sevk edildi?

1. Türk Silahlı Kuvvetleri doğal afetlerden sonra icra edilecek arama kurtarma faaliyetlerinde hangi planlamalar dahilindedir?

2. İçişleri Bakanı tarafından depremden 1 saat sonra dördüncü seviye acil durum ilan edilmiştir. Depremlerde arama kurtarma faaliyetleri için kritik zaman dilimi olan ilk 24 saatte ve ilk 48 saatte kaç Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu bölgeye arama kurtarma amacıyla sevk edilmiştir?

3. Afet bölgesinde 8 Şubat 2022 tarihiyle ilan edilen olağanüstü hal kapsamında bölgeye kaç Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu sevk edilmiştir?

4. 21 Şubat itibariyle afet bölgesinde kaç Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu bulunmaktadır?

5. Karargahı deprem bölgelerinden Malatya’da bulunan 2. Ordu’da kaç askerimiz görev yapmaktadır? 2. Ordu arama kurtarma faaliyetlerine ne zaman katılmıştır?

6. Depremlerde Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının görev tanımı ve yetkilerini düzenleyen mevzuat hükümleri ve protokoller nelerdir?

7. Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunan iş makinaları, jeneratörler, alternatif haberleşme sistemleri, soğuk iklim çadırları, ısıtıcılar, aydınlatma setleri, mobil sahra mutfakları, mobil sahra fırınları, mobil sahra banyoları, mobil sahra tuvaletleri, mobil sahra çamaşırhaneleri, mobil su ikmal noktaları, mobil su ısıtıcıları, mobil sahra hastaneleri, yük kamyonları, çekiciler, akaryakıt tankerleri ve römorkları, su tankerleri ve römorkları gibi araç ve gereçlerden kaç adedi  deprem bölgesinde kullanılmıştır?

8. Valilerden il sınırlarındaki askeri birlikleri enkaz kaldırma çalışmalarına çağırma yetkisi doğrultusunda Bakanlığınıza yazılı ya da sözlü bir talep ulaşmış mıdır?

Adil Karaismailoğlu’na: Haberleşme neden çöktü? Yabancı ekipmanlar neden geri çevrildi? Sosyal medya yavaşlatma kararı kim tarafından ve hangi gerekçeyle alındı?

1. Neden hemen depremin akabinde elindeki uçak, İHA ve helikopterlerle yıkılan konutlar, kapanan yollar, yıkılan köprüler tespit edilerek ihtiyaçlar belirlenememiştir ve gerekli planlama buna göre yapılamamıştır?

2. AFAD’ın 9-10-11 Ekim 2019 tarihlerinde, yaşadığımız depreme çok benzer olan senaryoya göre yaptığı tatbikatın ulaşım ve iletişime ilişkin sonuç çıktısı tarafınıza iletilmiş midir? AFAD, tarafınıza söz konusu tatbikattaki çıktılar doğrultusunda alınması gereken tedbir ya da geliştirilmesi gereken hususlar hakkında bilgilendirmede bulunmuş mudur? Bulunduysa bu konuda tarafınızca bir süreç yürütülmüş müdür?

3. Afet ve acil durumlarda müdahalenin yapılabilmesi, koordinasyonun sağlanabilmesi, kaynakların etkin kullanımı, kısaca afet ve acil durumun bütüncül olarak yönetilmesi açısından haberleşme sistemlerinin daima faal olması hayati önem taşıdığı bilinirken, neden haberleşme kanallarının tümü çökmüştür?

4. Afet sonrasında yaşanan bilgi kirliliğinin önlenmesi, toplumun doğru olarak bilgilendirilerek doğru ve güvenli bilgiye ulaşması elzemken niçin internet kısıtlamasına gidilmiştir?

5. Sosyal medya yavaşlatma kararı kim tarafından ve hangi gerekçeyle alınmıştır?

6. Depremden etkilenen alanda ses ve veri iletişimi ne kadar süreliğine ve ne kadar hasar almıştır?

7. GSM Operatörleri ile deprem öncesi, deprem anı ve deprem sonrası için herhangi bir hazırlık veya protokol oluşturuldu mu? GSM operatörlerinin afet yönetim tedbirleri neler olmuştur?

8. Mobil şebekelerde yaşanan aksaklıklar doğrultusunda, iletişim ve haberleşmede yabancı şirketlerden gelecek olan ekipman ve uydu sistemleri neden geri çevrilmiştir? 

9. İskenderun limanı gibi büyük bir ticaret limanında deprem gibi doğal afet sonrasında meydana gelebilecek yangın ve diğer risklerin acil durum planlarının olması ve bunun liman başkanlığı sorumluluğunda uygulanması gerekirken yangın neden günlerce söndürülememiştir?

10. Hatay Havaalanının 1. derece deprem riski olan bir zeminde yapılması sürecinde Bakanlığınızca buna ilişkin bir risk değerlendirme süreci yürütülmüş müdür? Uzman uyarılarına rağmen havaalanı neden bu bölgede inşa edilmiştir? Havaalanının olası bir afet durumundaki hayati önemi göz önünde bulundurulduğunda, havaalanının da olası bir depremde hasar görebileceği tarafınızca dikkate alınmış mıdır ve buna ilişkin bir ön hazırlık yapılmış mıdır?

11. Uzmanların yakın zamanda olası bir deprem için uyardıkları, özellikle İstanbul için ulaşım ve iletişimin sorunların ortaya çıkmaması için hazırlıklar ne durumdadır? Risklerin azaltılması ve hazırlık kapsamında bu bölgelerimizde hangi çalışmalar yürütülmektedir?

12. Beklenen büyük İstanbul depreminde, İstanbul ile birlikte 9 ilimizdeki 8 milyon hanede 26 milyon insanımızın etkileneceği, tehdit altındaki çevre iller ile birlikte de milli gelirimizin yarısının doğrudan etkileneceği bir depreme hazırlığınız nedir?

Hibya Haber Ajansı